Basketbolda sporcu sözleşmeleri TBF’nin öngördüğü şekilde tektip olarak düzenlenir. Bu sözleşmelerde sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihlerinin net olarak belirlenmesi gerekir. Kural olarak sözleşmeler bu sürenin dolmasıyla sona erer ancak bazı özel durumlarda oyunculara sözleşmelerini feshetme imkanı tanınır. Bu sebepleri basit bir anlatımla genel ve özel sebepler olarak sıralayabiliriz.
Önemle belirtmek gerekir ki, TBF’nin öngördüğü tektip sözleşme esasları TBL ve TB2L kapsamında zorunludur. TB3L ve EBBL’de sözleşmeler ancak özel sözleşme olarak kulüple – sporcu arasında yapılmaktadır.
Özel sebepler kanunun izin verdiği sözleşme serbestliğinden doğan ve sözleşmelere konan özel hükümleri ifade eder. Bu sebeplere örnek olarak oyuncunun belirli bir bedel karşılığı serbest kalması, takımın küme düşmesi halinde serbest kalması gibi maddeler eklenebilir. Bu tarz maddeler sözleşmeye tarafların serbest rızaları ile konabilir, sözleşmelere eklenmesi zorunlu değildir. Usulüne göre TBF tarafından tescil edilmiş bir sözleşme özel şartın gerçekleşmesi halinde sona erdirilmiş olacaktır.
Burada üzerinde durulması gereken nokta sözleşmenin TBF tarafından tescil edilmiş olmasıdır. Hukuk düzeni her zaman taraflar arasındaki sözleşmeleri tanır ancak Federasyon açısından yapılacak işlemlerde TBF’ye tescil ettirilmiş tektip sözleşmelerin mevcut olması zorunludur. Aksi halin varlığı ancak Asliye Hukuk Mahkemelerinde açılacak bir tazminat hukukunun konusu olabilir. Buna benzer bir durumu 2012 yılında İlkan Karaman’ın Galatasaray’dan (aslında teknik olarak Karşıyaka’dan) Fenerbahçe’ye transferinde yaşamıştık. Detaylı hatırlamak isteyenler o zamanki yazıma buradan ulaşabilirhttp://kmx35.
İlkan o tarihte Galatasaray ile uzun süreli bir sözleşme imzalamış ancak daha sonra muvazaalı bir şekilde Karşıyaka’da oynaması istenmişti. Buradaki muvazaa herkes İlkan’ın kiralık olarak gittiğini bilirken aslında İlkan’ın bonservisi ile Karşıyaka’ya tescil edilmesi ve sözleşme süresi dolunca da Fenerbahçe ile serbest bir oyuncu olarak sözleşme imzalamasıydı.
Genel sebep olarak nitelendirdiğim konu ise sözleşmenin oyuncu tarafından bir kanun hükmüne dayanarak feshedilmesi, bu da oyuncunun sözleşme gereği kararlaştırılan ücretinin ödenmemesi nedeniyle kulübün temerrüde düşürülmesinde söz konusu oluyor.
TBF’nin lisans, tescil ve transfer yönergesine göz atalım;
- Sporcunun Fesih İsteği Bu Yönerge ve sözleşmesi gereğince yapılması gereken ödemelerin kulüp tarafından ödeme tarihini takip eden otuz (30) gün zarfında yapılmamış olması nedeniyle temerrüde düşülmesi ve sigorta kayıtlarının sezon sonu öncesi silinmesi veya primlerin yatırılmaması halinde, sporcu sözleşmesinin feshini Federasyon Yönetim Kurulundan isteyebilir.
- Fesih İhbarı ve Fesih
37.1. İş bu Yönergeye aykırılık durumunu noter kanalıyla karşı tarafa ihbarname keşide etmek ve bunun bir örneğini Federasyona göndermek mecburiyetindedir. Bu tebligata rağmen beş (5) gün içinde sözleşme hükümleri yerine getirilemezse ilgilinin talebi üzerine verilecek Federasyon Yönetim Kurulu kararı kesindir.
37.2. Sözleşmesini fesihte Federasyon tarafından haklı görülen sporcu, ilk transfer döneminde dilediği kulüple hiç bir şart aramaksızın sözleşme imzalayabilir.
37.3. Tarafların bu Yönerge hükümleri dışında kalan nedenlerden dolayı yapacakları tek taraflı fesih işleminden doğacak hukuki ve mali vecibeler, fesih işlemini gerçekleştiren tarafa aittir.
Bu iki maddede oyuncunun ücretini alamaması halinde izlenecek fesih yolu açıkça anlatılmış durumda. Ücretini alamayan ve sigorta primleri eksik olan oyuncu öncelikle kulübü temerrüde düşürmek zorunda. Uygulamada bu işlemi biz spor hukukçuları, kulübü muhatap alan ve TBF’ye bilgi veren bir ihtarname ile yapıyoruz. İspat anlamında böylece sıkıntı yaşanmıyor. Kulübün temerrüdü ödeme tarihinden 30 gün geçmek ve bu hususun karşı tarafa usulüne göre bildirilmesiyle mümkün oluyor.
Bu yükümlülükleri yerine getiren sporcu serbest oyuncu olarak transferini yapabiliyor.
21.11. Kulüpler, sporculara sözleşmesi gereğince yapılması gereken ödemeleri zamanında yapmakla yükümlüdür. Kulüp tarafından ödemelerin ödeme tarihini takip eden otuz (30) gün zarfında yapılmaması ve sporcunun bu durumu kulübe ve Federasyona yazılı olarak bildirmesi ve buna rağmen kulübün 5 gün içerisinde ödemelerini yapmaması halinde, sporcunun talebi dairesinde Federasyon tarafından, sözleşmeden doğan yükümlülüklerini (7) günlük süre içinde yerine getirmesi için Kulüp yazılı olarak uyarılır.
Sözleşme gereğince yapılması gereken ödemeler dahil yükümlülüklerin kulübe verilecek yedi (7) günlük süre içinde de kulüp tarafından yerine getirilmemesi veya belgelenememesi halinde yükümlülükler yerine getirilene kadar kulübün başka bir sporcu ile sözleşme yapmasına veya ikinci lisans ile sporcu almasına TBF Yönetim Kurulu kararıyla izin verilmez.
Bu madddede ise TBF yeni bir uygulamaya gitmiş durumda. Yeni lisans, tescil ve transfer yönergesi 01.07.2014 tarihinde yürürlüğe girdi ve bu yönerge uyarınca TBF’ye transfer yasağı koyma hakkı tanındı. Bu hak daha önceki yönergelerde net olarak tanınmadığı için ayrıca kulüp aleyhine açılacak davalar sonucunda haklılık Mahkeme kanalı ile ispat edilince TBF tarafından ya da FIBA BAT tarafından konulabiliyordu. Ancak özellikle ilk süreç uzun, ikinci süreç ise masraflı olduğu için uygulamada basketbolda transfer yasağı pek sık karşılaşılan bir durum değildi. Bu yönergede yer alan yeni değişiklik sayesinde artık kulüplerin temerrüdü halinde de transfer yasağının uygulanması pratik bir seçeneğe bağlanmış oldu. Şüphesiz ayda bir kez toplanan TBF yönetim kurulunun toplantı sayısını artırmasına ve işyükünün artmasına sebep olacak bir değişiklik olsa bile oyuncular açısından hızlı sonuç doğurması açısından memnun edici bir gelişme olarak adlandırılabilir. İddia ve spor toto gelirlerinin haczi kulüpler için alışkanlık olsa da artık transfer yasağının gelecek olması bu alışkanlıklardan kulüplerin kurtulup daha profesyonel yönetilen bir bütçeye sahip olma zorunluluğunu beraberinde getirecektir.
TBF yeni yönerge değişikliği ile oyuncuların sözleşmelerini feshinden ziyade kulüplerin yükümlülüklerini yerine getirmesi konusunda yaptırımlar getirmiş durumda. Tabi halen daha özellikle fesih konusunda birçok eksiğin de olduğunu ve yönergenin bu maddelerinin yeni Borçlar Kanunu uygulamalarını da içine alacak ve oyuncuya daha kolay çıkış hakkı tanıyacak şekillerde düzenlenmesi gerektiği kanaatindeyim.
Av. Özcan Yüksel – www.sporhukukcusu.com – twitter.com/spor_hukukcusu