Bird (Larry Bird) Exception
Velhâsıl, böyle durumlarda bir oyuncu (örnek LeBron, tabi illâ süperyıldız olması gerekmez, her oyuncu için geçerli bu durum) mevcut sözleşmesi/sözleşmeleri ile bir takımda en az 3 yıl geçirmişse (waive edilmeden, ve FA: yani Free Agent olarak takım değiştirmeden; ancak tek bir sözleşme süresince olmak zorunda değil) sonunda Bird haklarına sahip olur ve Larry Bird Exception’ı ile takımında kalıp maksimum miktara kadar sözleşme imzalayabilir.
İşte Soft Cap’te Salary Cap sınırının aşılmasının ilk örneği bu şekilde olur: Takım sözleşmesi biten kendi oyuncusunu tutmak için Larry Bird Exception’ı kullanarak ve oyuncusuna maksimuma kadar kontrat vererek cap’in üzerine çıkabilir veya cap’in üzerinde olsa bile kendi oyuncusu ile rahatlıkla yeni kontrat yapabilir.
Early Bird Exception
Larry Bird Exception’ına benzer şekilde bir oyuncu 3 senelik değil de 2 senelik bir sözleşme süreci geçirirse eğer, Early Bird Exception ile sözleşme uzatılıp, cap’in üzerine çıkabilir yine takım. Yalnız bu exceptionda oyuncuya verilebilecek kontrat miktarı maksimum değildir, farklı bir hesaplaması vardır. Bu da son yıllık salary’sinin %175’i veya lig ortalama maaşından hangisinin daha büyük olduğudur.
Non-Bird Exception
Ne Larry Bird ne de Early Bird exception’ı da elde edebilmek için yeterince uzun kontrat süreci geçirmeyen, bir takımda bir yıl oynamış oyuncular için de ayrıca Non-Bird Exception vardır. Burada da verilebilecek maksimum kontrat oyuncunun son maaşının %20 fazlası veya minimum oyuncu maaşını %20 fazlasından hangisi daha büyükse odur.
Kısaca Larry Bird Exception’ı, kontratı biten ve belli kıstaslara göre emektar sayılabilecek bir oyuncu için takımın Salary Cap durumu ne olursa olsun, oyuncu maksimum ücreti haricinde bir kısıtlama olmaksızın kontrat imzalayabilmesini sağlar. Early Bird veya Non-Bird exceptionlarda ise yine takımlar kontratı biten oyuncuyla Salary Cap’leri ne durumda olursa olsun yeniden imzalayabilirler, ancak ödeyebilecekleri maksimum ücret hususunda bazı kısıtlamalar olur.
Larry Bird tüm exception’lar içinde muhtemelen en çok kullanılanı olsa da bir iç transfer çözümüdür ve basının ilgisini dış transfer her zaman daha fazla çektiği için, takaslar ve free agency ile beraber, Mid-Level Exception adı transfer dönemlerinde en fazla duyduğumuz terimlerdendir.
Mid-Level Exception
Mid-Level Exception, kısaca MLE, Salary Cap’in üzerinde olan bir takımın transfer konusunda elini kolunu bağlamayıp, makul bir miktara, ortalama bir veya birkaç oyuncu transfer edebilmesi için verilen bir exception’dır.
Makul dediğimiz miktarın ise aslında bir NBA oyuncusunun ortalama maaşı kadar (average salary) olması öngörülmüştü. Ancak yapılan son toplu iş sözleşmesinde (CBA) MLE ve diğer bazı exceptionların (mini mid-level, minimum player, room, bi-annual) değerleri sabitlenmişti. O yüzden salary cap’in öngörülenden fazla artması mid-level’ın ortalama maaş bedelinin altında kalmasına sebep oluyor bu sezonlarda. Buna göre 2016 yazı için MLE 5,63 M$ düzeyinde olacaktır.
Yeniden ana konumuza dönersek, takımlar çoğu zaman MLE ile düşük profilde birkaç oyuncu almak yerine, daha iyi özelliklere sahip tek bir -kilit- oyuncu almayı hedefler. Kaldı ki zaten düşük maaş verebileceğiniz oyuncuları almak için minimum salary serbestîsi vardır. Bu yüzden MLE’yi parçalamak nadiren tercih edilen bir yöntemdir.
MLE her yıl sadece bir kez kullanılabilir. Kullanılmazsa sonraki yıla devretmez. Tamamı kullanılmak zorunda da değildir. Yalnız son CBA düzenlemesinde mid-level’ın kullanılmasına bir sınırlama getirildi. Buna göre lüks vergisi sınırını geçmiş takımların mid-level exception ile oyuncu eklemesine izin verilmez, ancak bunun yerine mini mid-level (MMLE) da denilen Taxpayer Mid-Level Exception adlı daha düşük değerli bir exception olur.
MLE kullanan takım daha sonra lüks vergisi sınırını en fazla 4 M$’a kadar geçebilir. Bu sınıra “apron” denir.
Taxpayer Mid-Level Exception (MMLE)
Kullanım mantığı mid-level ile aynı olup, lüks vergisi ödeyen veya transferler sonrasında ödemek durumunda kalacak takımların kullanabileceği bir istisnadır. 2016 yazı için MMLE 3,48 M$ düzeyinde olacaktır.
Örnek olarak, 2016 için lüks vergisi ödemesi neredeyse kesin olan Cavs, Warriors gibi takımlar mid-level istisnası ile yapacakları ekleme için 5,63 M$ yerine 3,48 M$ harcayabilirler. Amaç, iyi takımın daha da iyi olmasını kısıtlamak.
İki istisnanın kıyaslanmasına ilginç bir örnek 2011 yazında Brooklyn Nets ile Mirza Teletoviç arasındaki anlaşmadır. Buna göre yazın başında Nets Teletoviç ile bütün MLE karşılığında anlaşmıştı. Ancak sonradan yaptıkları diğer hamleler sonucunda apron’un üstüne çıkmalarını gerekince Teletoviç ile yaptıkları anlaşmayı, oyuncunun da kabul etmesiyle, MMLE seviyesine çekmek zorunda kalmışlardı.
Room Exception
Normalde cap boşluğu olan takımların önemli exceptionları olmaz. Sadece minimum player ve rookie exceptionları olur. Yani bir takım hem cap boşluğu ile serbest oyuncu alayım hem de cap dolunca mid-level ile daha da çok oyuncu alayım gibi bir yol izleyemez. Ancak 2011 CBA ile yeni gelen bir istisna oldu. Buna göre cap boşluğu olan takımların, MLE, Taxpayer Mid-Level veya Bi-Annual exceptionları olmamakla beraber cap boşlukları dolduktan sonra bir seferlik kullanabilecekleri bir istisna kategorisi oluşturuldu: Room Exception.
Çalışma mantığı MLE ile aynı olup değeri daha düşüktür. 2016 yazı için Room Exception 2,9 M$ değerindedir. Ayrıca MLE ile dört yıllık anlaşmalar yapılabilirken Room Exception ile en fazla iki yıllık sözleşme yapılabilir.
Bi-Annual Exception
Bi-Annual Exception vardır daha başka. Adından anlaşılabileceği gibi iki yılda bir kullanılabilir veya daha doğru bir deyişle iki yıl üst üste kullanılamaz. Yıllık (2016 için) 2,2 M$ civarına tekabül eder. Bi-annual istisnası da mid-level gibi parçalanarak kullanılabilir ancak buna hiç gerek yoktur. Çünkü onun yerine minimum player exception zaten o maaş düzeylerinde işinizi görür.
Minimum Player Exception
Minimum Salary Player Exception de denilen bu istisnaya göre belirlenen minimum bir ücret karşılığı, takımlar istedikleri kadar oyuncu ile sözleşme imzalayabilirler. Bu exception’daki temel amaç şudur: Diyelim ki takımın oyuncu sayısı az, transfere ihtiyaç var, ama dolup taşmış Salary Cap ve (başta varsa bile) sonuna kadar kullanılan exceptionlar yüzünden GM’in eli kolu bağı…
Ki misal 2007 yazında Boston aynen böyle bir durumdaydı, Kevin Garnett ve Ray Allen’ı takas edebilmek için, karşılığında, Paul Pierce hariç neredeyse kadroda kim var kim yoksa, draft hakları dahil, göndermişlerdi. MLE’dir, ikinci tur çaylaktır derken eldeki avuçtaki tüm exceptionlarını kullandıkları zaman bile kadroda arka dörtlüyü komple doldurabilecek büyüklükte bir boşluk görünmekteydi.
İşte oluşabilecek böyle durumlarda bu boşlukları doldurmak için sınırsız (daha doğrusu kadroyu tamamlayacak) sayıda minimum kontrat imzalama hakkı vardı her takımın, Boston’ın yaptığı gibi. Bir diğer popüler örnek de 2010 yazının Miami takımıdır. Wade, LeBron ve Bosh’u aynı cap içine doldurunca geriye (Mike Miller’a ayırdıkları pay hariç) bişey kalmamıştı. Onlar da kadronun kalanını veteran oyuncuları minimum kontratlarla bağlayarak doldurmak durumunda kalmışlardı.
Velhâsıl Salary Cap’i ne durumda olursa olsun, her takım, minimum salary kontratı ile, kadrosunu ister 13’e ister 15’e tamamlayabilmek adına dilediği kadar oyuncu ile sözleşme imzalayabilir.
Rookie Exception
Çaylak oyuncu istisnasıdır. Teorik olarak her takımın, her sene, kadrosuna draft’tan iki tane oyuncu katması beklenir (birinci ve ikinci turlar). İşte takımlar seçtikleri bu oyuncular ile, Salary Cap’in üstünde olsalar dahi, sözleşme imzalama hakkına Rookie Exception ile sahip olurlar. Çaylak oyunculara ödenecek kontratlar ve şartları sıralarına göre değişmekte olup önceden belirlenmiş sabit değerlerdir. Daha doğrusu belirlenmiş sabit bir ölçek vardır ancak takımlar oradaki değerini %80 ila %120’si arasında bir bedel belirlemek zorundadır.
Rookie Exception ile bir takım drafttan seçmiş olduğu oyuncuyu salary cap’inde yer olmadığı için kaybetme durumu ile karşılaşmaz. Bazı hard cap türlerinde cap’in aşılmasına sadece çaylak istisnası ile izin verildiği de olur. Takımlar geçmiş yıllarda seçmiş oldukları çaylaklar ile yıllar sonra sözleşme imzalasalar bile bu haklarını kaybetmezler.
Trade exception
Trade exception takaslar konusunda ayrıca incelenmesi gereken bir istisnadır. Kısaca ve en temel hâliyle şöyle bir hikâyesi vardır: Cap’in üstünde bir takım, oyuncusunu cap’in altında başka bir takıma takas ederken karşılığında başka bir kontrat almayabilir, almak zorunda değildir. Bununla beraber trade exception alabilir ve elindeki trade exception’ı dilerse takip eden bir yıl içinde (takasın yapıldığı tarihe göre net olarak 365 gün, artık yıllarda 366 gün) başka bir takasla oyuncu almak için kullanabilir. Kullanmak zorunda da değildir tabii, keyfine ve şartlara bağlıdır. Yalnız takımlar FA oyuncu almak için bu exception’ı kullanamaz, ancak takaslarda kullanılabilir!
Misal, Cleveland geçen yaz Brendan Haywood’u takas ederken karşılığında başka bir kontrat almayıp yaklaşık 10 milyon değerinde bir trade exception almıştı. Daha sonra Şubat ayında Channing Frye’ı Orlando’dan almak için bu istisnayı kullandılar. Yine Cavs, Frye’ı aldığı günlerde takımın lüks vergisi yükünü azaltmak için Anderson Varejao’yu Portland’a takas etmişti. O takastan gelen 9,6 milyonluk trade exception 2017 Şubatına kadar Cavs tarafından kullanılabilir.
Veya daha eski bir örnek olarak, Lakers Odom’u Dallas’a takas ederken aldığı trade exception ile sonraki yaz Steve Nash’i Phoenix’ten almıştı. Nash örneğinde sign&trade yapıldığı için Nash Odom’dan gelen takas istisnasına sığacak büyüklükte kontrat yapmak zorunda kalmıştı.
Trade Exception ile bir takım (Cavs gibi) oyuncu kaybetmeden kadrosunu güçlendirebilir (Aslında teorik olarak önceki takastan bir oyuncu kaybetmiş oluyorlar). Ancak diğer yanda, yeni bir oyuncu eklemek takımlar lüks vergisi sınırını aşacakları/aştıkları için katlamalı lüks vergisinin de etkisiyle çok pahalıya gelecektir . Tabi bir de uygun bir takas senaryosu yaratmaları gerekir ki o da bambaşka bir sorundur. Nitekim çok görülen bir uygulama olarak, başka bir takımı takasa ikna etmek için trade exception’ın yanında draft hakkı vermek oldukça yaygın bir uygulamadır.
Takas istisnası Cap’in altında olan takımlar tarafından kullanılamaz. Ayrıca serbest oyuncu transferinde (free agency) kullanılamaz. Sadece başka takaslarda kullanılabilir (sign&trade dâhil).
Disabled Player Exception
Kontratlı oyuncuların sakatlık, ölüm v.b. sebeplerle oynayamayacak olmaları hâlinde kullanılabilen bir istisnadır. Buna göre bir sezon için oyuncusundan kesin olarak yararlanamayacak takıma bunu telâfi edebilmeleri için tek bir oyuncu alma şansı verilir. Bu exception’ın miktarı “disabled” yani oynayamayacak olan oyuncunun maaşının yarısı veya MLE’den düşük olanıdır. Yalnız DPE’ye başvuru hâlinde bağımsız NBA doktorlarının oyuncunun bütün sezon oynayamayacağını onaylamaları gerekir.
Örnek vermek gerekirse önceki sezonda Pacers Paul George için, Lakers Steve Nash ve Julius Randle için ve Cavaliers ise Anderson Varejao için DPE almışlardı. Ancak bunlarda sadece Cavs bunu kadrosuna bir oyuncu katmak için kullanmıştı (Iman Shumpert).
elinize sağlık bu konularda kafası karışmış yada fazla bilgi sahibi olmayanlar için çok açıklayıcı güzel bir yazı olmuş. ayrıca konuları örnekler vererek anlatmanız daha anlaşılır kılmış. teşekkürler.
elinize sağlık çok bilgilendirici yazı. Ancak salary capla ilgili anlamadığım noktalar var. Açıklık getirirseniz sevinirim. Örneğin, gsw deki oyuncuların maaş durumlarına baktığımda çoğu oyuncuda bird var, sadece durant te cap space var. Madem birdler exception olduğundan salary cape dahil değil, o zaman gsw durant gibi 2 tane daha oyuncu alabilir. Yani demek istediğim sadece cap space ler mi 94 milyon etmeli. Bu konuda aydınlatıcı bir yazı daha yazarsanız çok faydalı olacaktır. umarım problemi doğru anlatabilmişimdir. Teşekkürler.
Merhaba,
Açıkçası nasıl anlatabileceğimi düşünürken elimde kalem kâğıt ile çizerek anlatmanın aslında çok daha kolay olabileceğini farkettim. Yine de burada mümkün olduğunca açıklamaya çalışayım süreci, yazıda da dediğim gibi salary cap bazen çok karışık bir konu olabiliyor..
Öncelikle salary cap’teki toplam maaş sınırı olan 94 milyon aslında normalde tüm oyunculara ödenmesi gereken toplam para. Burada bird hakkına sahip olan oyuncuların kontratları 94 milyondan istisna (exception) değil. Aslında 94 milyonu tamamlayana kadar istisnalar zaten kullanılmıyor. 94 milyonu tamamladıktan sonra kadroya başka oyuncu katmak için veya varsa önceden sözleşmeli (bird haklarına sahip) oyuncuları tutmak için exceptionlar devreye giriyor.
Burada kritik konu şu, bir takımın hazırda kontratlı oyuncularının kontrat değerleri ve de sözleşmesi bitmiş olsa bile haklarına sahip oldukları (bird hakları, çaylaklar gibi) oyuncuların olması takımların salary caplerinde yer tutar. Bütün bunlar, yani hazırdaki kontratlar ve “cap hold” denilen haklarına sahip oldukları oyuncular için ayrılan paylar salary cap’i belli bir yere kadar doldurur. Hatta bazen salary cap’in tamamını doldurur ve üzerine çıkar.
Golden State’in örneğine gelirsek,
Yaza başlarken Warriors’ın kontratı devam eden oyuncuları şunlardı:
(yaklaşık değerlerle) Klay Thompson 16,6 Milyon dolar; Draymond Green 15,3; Andrew Bogut 12,6; Stephen Curry 12,1; Andre Iguodala 11,1; Shaun Livingston 5,8; Kevon Looney 1,2 milyon dolar. Bir de salary cap’te Jason Thompson’dan kalan 0,9 milyonluk bir yükümlülük var, o küçük bir detay.
Bunlardan başka iki çaylak için ayrılan payı da katınca (Damian Jones 0,9; Patrick McCaw 0,5) toplam cap 77,3 milyon dolar yapıyordu.
Şimdi bu aşamada salary cap 94 milyon dolar iken, Warriors’ın toplam dokuz oyuncuya ödeyeceği para 77 milyon oldu bile. Bu halde kalan dört oyuncuya 17 milyon dolar kalıyor.
Ancak Warriors’ın kendi sözleşmesi biten oyuncuları da var; başlıca üç isim: Harrison Barnes, Festus Ezeli ve Marreese Speights. İşte Warriors’ın bu üç oyuncu için Bird hakları var. Yani takımın salary cap ne olursa olsun bu oyuncularla isterse maksimum kontrat bile imzalayıp, salary’yi yani toplam maaşı 130 milyonlara kadar bile çıkarabilir teorik olarak.
Fakat bu aşamada sistem şuna izin vermiyor:
1) Hem capte kalan 17 milyonluk boşluğu kullanarak transfer yapacaksın, 2) hem de sonrasında bird hakları var diye eski oyuncularınla yeniden sözleşme yapacaksın.
Sistem takıma diyor ki “senin Bird hakların olan oyuncular için de salary capte pay ayırman gerekli.” (cap hold deniyor) Bu payı da oyuncunun önceki maaşına göre hesaplıyorlar bir şekilde. Buna göre Warriors’ın capinde Barnes için 9,6 Speights için 7,2 ve Ezeli için 5,0 milyon dolar kadar pay ayrılmıştı (diğer oyuncuları saymadım artık)
İşte bunları da 77 milyonun üzerine katınca Warriors’ın bütçesi 94 milyonu çoktan aşıyor.
İşte bu aşamada Warriors kendi kadrosunu korurken sadece Midlevel exception ile dış transfer “yapabilecekti” (yani Durant’ı alamayacaktı)
Warriors’ın diğer seçeneği ise biraz önce bahsettiğimiz aşamada kontratları toplamı 77 milyon iken kalan boşluğu kullanarak sadece dış transferler yapmak olabilirdi. Nitekim Warriors Kevin Durant’ı kadroya katabilmek için bu yolu tercih etti.
Harrison Barnes, Festus Ezeli ve diğer oyuncuların Bird haklarından vazgeçti (renounce). Bu şekilde 17 milyon dolarlık boşluk oldu. Fakat Durant’a maksimum kontrat olan 26 milyon doları vermek için ikinci bir hamle daha yapması gerekecekti. Bunun için de Andrew Bogut’u da karşılığında kontrat almadan takas ettiler. Ve bu şekilde (capholdlar eklenince) 67 milyon dolar düzeyine indiler.
Kevin Durant’ı kadroya eklediler ve salary cap doldu.
Bundan sonra Barnes, Ezeli gibi oyuncuları ile Bird istisnası üzerinden anlaşmaları mümkün değil(di). Ellerinde sadece Room Exception (Zaza Pachulia) ve de minimum kontratlar (David West vs.) kalıyordu. Kadronun kalanını da bu istisnaları kullanarak dolduracaklar, yani teknik olarak bu istisnaları kullanarak salary capi aşmış olacaklar.
Umarım biraz daha açıklayıcı olmuştur.
yazı için çok teşekkürler. nihayet salary capi anlatan adam akıllı bir yazı okuduk.