Fenerbahçe için Euroleague’de ilk turun, oyun planını test edip bu planı keskinleştirmek amacını taşıyan bir geçiş süreci olacağı belliydi. Euroleague’in en tepesindeki takımlar için de geçerli bu durum. Real Madrid de belli başlı konularda çeşitli arayışlar içinde. Barcelona Lassa için de aynı şeyi çok daha fazlasıyla söylemek mümkün. Fenerbahçe için sevindirici olan taraf geride kalan iki sezonun aksine Zeljko Obradovic’in sezon öncesinde tasarladığı plana olan güveninin sarsılmıyor, Real Madrid karşısında bile uyguluyor oluşu.
Sezonun kalanında Fenerbahçe’nin ulaşabileceği düzeyi belirleyecek ana konu Jan Vesely ile Ekpe Udoh’un sahada aynı anda bulundukları dönemde hücumun ne kadar işlevsel olacağı. Oyuncu profilleri üzerinden bir çıkarım yapmaya çalıştığımızda çok verimli bir plan görüntüsü vermiyor bu ikilinin sahada aynı anda bulunması ancak Obradovic’in bu ikiliden beklediği -keskin olmayan- oyun profili değişimi ve gelişiminin gerçekleşmesi halinde Vesely-Udoh ikilisinin varlığından etkileyici bir sonuç çıkabilir.
Geride kalan maçlarda gördük ki bu ikilinin bir arada bulunması Udoh’tan çok Vesely’i uzaklaştırıyor potadan. Bu da şu anlama gelir: 2014-15 sezonunda Bjelica ile alanı iyi paylaşıp bütün boyalı alana hakim olan ve bu alan serbestisi içinde yüksek başarıya ulaşan Vesely -yani takımın kağıt üzerinde en kıymetli parçası- için onu böylesine değerli kılan alan rahatlığı eski düzeyde olmayacak. Bu, büyük bir kumardır. Obradovic tarafından alınmış çok keskin bir karardır. Vesely’i çok daha sık orta mesafe şut kullanırken veya sırtı dönük oyun oynarken görüyoruz. Ya da savunmada pek çok kez rakiplerin hareketli 4 numaralarının savunmasını o üstleniyor. Geçen sezondan çok daha farklı, belki de Vesely’nin canını sıkan bir durum bu. Kendisini yukarıya çeken ortamı bulamıyor en nihayetinde. Öte yandan Udoh’un ne kadar yukarı çıkabileceği ise belirsiz. Tüm şartlar Vesely’nin böyle bir plan değişikliğine ikna olma ihtimalini düşürüyor. Tek çare dün akşam olduğu gibi maçları kazanmak.
Sistemin amacı uzunlar değil kısalarla ilgili. Obradovic’in kafasındaki planın eldeki kısalar için uygun şartları -çok tutarlı görünmese de- iki uzunu sahada aynı anda tutarak oluşturmaya çalıştığı kanaatindeyim.
Vesely ve Udoh’un en kıymetli özelliği smaç veya turnikeyle pozisyonları bitirebilmek için pek çok uzuna göre çok daha uzun mesafeleri rahatlıkla kullanabiliyor olmaları. Yani Reyes’in potaya gitmeyi aklına bile getiremeyeceği mesafelerde Udoh da Vesely de iki adımda potaya gidip smaç yapabiliyorlar. Dolayısıyla rakip uzunlar için onların yakalarından ayrılmama zorunluluğunu doğruyor bu durum. Öte yandan pek çok takımın 4 numarasına göre fiziksel avantaja sahip olmak demek bu. Zira 4 numarada klasik boyalı alan oyuncularından daha kısa oyuncuları kullanabiliyor pek çok takım. Ayrıca potaya daha uzak duran Vesely’e karşı çabukluk avantajına sahip olmak çok ama çok nadir görülebilecek bir durumdur. O halde ortada rakip savunmalar için bu ikilinin yakasından ayrılmama zorunluluğu mevcut. Bir taraftan Vesely ve Udoh’u savunan oyuncuların yardıma gitmesi engellenirken diğer taraftan bu iki uzunun savunması için dışarıdan veya topu elinde tutmayan uzunun adamı üzerinden yardım getirme ihtiyacı var.
Dolayısıyla Fenerbahçe hücumunu durdurmak isteyen takımlar için boyalı alanda birikmek çok defa görebileceğimiz bir tablo halini alıyor. Bundan sonrası kısalarla ilgili. Fenerbahçe halihazırda Eurolague düzeyinde kendini ispat edebilmiş bir kısaya sahip değil. Bir yandan da Datome ve Antic ikilisinden biri Udoh-Vesely ikilisiyle birlikte sahada kalabiliyorlar. Sistemi işlevsel kılmak için Vesely-Udoh ikilisinin mıknatıs özelliğinden faydalanmak gerekiyor. Obradovic’in bu beklentisine cevap verebilecek olan kısalar, Datome veya Antic, kim olursa olsun bu takımın vazgeçilmezi olacaktır mutlaka. Yani planda Vesely ve Udoh dışındakiler değişken. Yerleri de süreleri de garanti değil. Olamaz da. Çünkü Vesely için farklı bir plan olduğu kadar kısalar için de mutlaka farklı bir plandır bu. Ama olumlu işaret veren oyuncuların olduğunu söylemek gerekir. Strasbourg maçının kaderini Obradovic’in beklediği bu olumlu sinyalin hiçbir değişkenden gelmemesi belirlerken Real Madrid maçında alınan olumlu dönüt marka değeri yüksek bir galibiyeti getirdi beraberinde. Obradovic’in aradığını verebilen oyuncuların başında Luigi Datome ve Bogdan Bogdanovic geliyor. Sloukas için de olumlu sinyaller görsek de henüz istenen istikrarda olmadığı kesin. Diğer taraftan Pero Antic ve Nikola Kalinic’in halihazırda takımdan ayrı dünyalarda olduğu görünüyor. Bu mevzuya da gelinir.
Strasbourg maçında en büyük sıkıntı Vesely-Udoh arasında yaşanan alan paylaşımıydı. Planın etkisi açısından kritik bir merkezdir bu nokta. Sezon boyunca da başarı-hayal kırıklığı çizgisini bu merkez belirleyecek zaten. Strasbourg, Fenerbahçe karşısında hücumu hiçbir engelle karşılaşmadan yönlendirebilirken Udoh veya Vesely yokmuşçasına boyalı alanı egemenlik alanı haline getirebilmişti. Hareketli oyun yapılarıyla Udoh’u çember alanından uzaklaştırmayı başarırken buna, ikili oyun savunmalarında üç sayı çizgisine doğru açılan Vesely’nin arkasında bıraktığı boşluk da eklenince seri paslarla devamlı olarak beslemişlerdi o bölgeyi. En nihayetinde Kalinic de boyalı alanı koruyabilmek adına potaya yaklaşınca hem Fenerbahçe’nin alan paylaşımı bozulmuş hem de Strasbourg çok rahat üç sayı pozisyonları bulmuştu.
Real Madrid karşısında alınan galibiyetin takımın -başta Vesely’nin- yeni oyun planına olan güveninin artması için önemi büyük. Obradovic’in elini güçlendirir. Zira bu güç sadece geçmişten alınamaz, yeni bir plan tedavüle sokulmuş ise yeni bir başlangıç vardır. Obradovic için bile geçerlidir bu.
Maça geçmeden önce belirtmek gerekir. Real Madrid son şampiyon olmasına karşın güllük gülistanlık girmedi yeni sezona. Çok önemli belirsizlikler Real Madrid için de mevcut. En başta yaşından sebep olacak ki Felipe Reyes’in oyunda kaldığı dakikalar için Pablo Laso çok daha ince ayarlamalar yapıyor. Hem 35 yaşında hem de devamlı temas üzerinden oynayan bir oyuncu Reyes. Öte yandan takımın en kilit parçası hâla. Başına bir şey gelmesi koskoca sezonunun kaderini değiştirecektir. Öte yandan Andres Nocioni belki de 2015 yazında serbest kalacakken Final Four MVP’si olunca takımda kaldı. Fakat defolarla dolu bir oyuncu ve onun varlığı üzerinden pek çok planlama yapılabilir. Maciulis, Avrupa Basketbol Şampiyonası’nda oynadığı basketbolla Pablo Laso’nun oyun planındaki yerini değiştirdi belki. Diğer yandan Jeffrey Taylor ve Trey Thompkins halihazırda uyum sürecinde.
Tüm bunlar Fenerbahçe’nin başarısının kıymetini azaltmıyor tabi ki. Zira Fenerbahçe de sistemini tanımlayan oyuncuyu kaybedip bambaşka bir plan üzerinden sezona başladı. Aynı zamanda yepyeni bir düzene geçiş yapan bir takım için rakibin eksikleri üzerine bu denli başarıyla gidilmesi de son derece kıymetli. Maç değerlendirmesine başlayalım.
Real Madrid’in savunma planının en keskin göstergesi şudur: Gustavo Ayon’un karşısında en formda dönemindeki Navarro’nun kalacağını bile bilseler adam değiştiriyorlar. Öyle ki Tyrese Rice, Alexey Shved gibi canavarların karşısına dahi adam değiştirip Reyes, Ayon veya Nocioni’yi koymakta tereddüt etmediler. Thompkins, Taylor gibi oyuncuların transferinde de bu değişimler sonucunda önemli eşleşme sıkıntılarının önüne geçme niyeti yatıyor zaten. Bu değişimler sonrasında elverişli bir eşleşme yakalamak kuvvetle muhtemel. Fenerbahçe bu eşleşme sıkıntılarını henüz elit düzeye çıkamamış kısaları yerine uzunları üzerinden değerlendirdi. Böyle bir madeni Darüşşafaka Doğuş gibi ağır ağır işleme gafletine düşmedi. Uzunlar topsuz koşularla potaya en yakın, dolayısıyla topla fazla haşır neşir olmadan kısa yoldan potaya gidebilecek bölgelerde beslendiler. Kısaların ters eşleşme sonralarında kendi aralarında yaptıkları paslaşmalar da her defasında topu uygun pozisyon alan uzuna ulaştırabilmek içindi. Bu rota süratli bir şekilde takip edilince Real Madrid alan paylaşımını oturtabilmek için uygun zamanı bulamadı ve Fenerbahçe büyük bir ustalıkla faydalandı bu ters eşleşmelerden. İzleyenlerin gözüne sokarak değil, saniyeler içinde sonuca ulaşarak. Ters eşleşmeyi verimli kullanmak da bu süratten geçiyor zaten.
Real Madrid’in istediği düzenin oluşmasının önüne bu şekilde geçti Fenerbahçe. Defalarca yazdığım üzere Real Madrid’in hücum temposunu arttırması rakiplerin hızlı hücumlarından değil, verimsiz hücumlarından geçiyor. Fenerbahçe fırsat bulduğunda kısa sürede hücumları bitirmekten çekinmedi örneğin. Ama Real Madrid’in bu hızlı hücumlar sonrası alışılagelmiş temposuna ulaşabildiğini söyleyemeyiz. Zira Fenerbahçe hızlı hücumlarını neredeyse hatasız oynadı.
Vesely-Udoh ikilisinin aynı anda sahada bulunması bahsettiğim üzere sağlıksız durumlarla karşılaştırdı Fenerbahçe’yi. Vesely’nin orta mesafe şutlarını gördük örneğin birkaç kez. Ya da Vesely ile Udoh arasındaki alan paylaşımının sekteye uğrayıp birbirlerinin yoluna çıktıkları da oldu. Aynı şekilde ilk periyotta yaşanan ribaund sıkıntısında dahi bu ikilinin alan paylaşımında yaşadığı hamlıklar sebepti. Ancak Fenerbahçe’nin bu ikilinin varlığından faydalanmayı başaramadığı söylenemez. Bu noktada başta Bogdanovic ve Datome’yi ön plana almak gerekir. Udoh ve Vesely aynı anda sahadayken boyalı alan civarındaki yoğunluğunu arttıran savunmalara karşı dışarıda uygun şut pozisyonları oluşabiliyor. Özellikle ikili oyunlarda rakip savunmaların Udoh-Vesely çemberine üç kişi koyup kalan alanı iki kişiyle savunur hale gelmeleri söz konusu ki bu, tam manasıyla petrol kuyusudur. Aynı zamanda bu ikili potayla aralarına belirli mesafe koyduklarına rakip savunmaların yaşadığı kafa karışıklıklar penetre kanalları açabiliyor. Boş bir penetre koridoru değil bahsettiğim. Rakip uzunların çember savunmaktan daha aslî görevlerinin olması ve penetre eden kısayla uğraşmayı ikinci plana atması. Yani topla potaya giderken en kilit nokta olası bir yardım ihtimaline karşı çakraların açık olması ve anında boşta kalan uzun veya dışarıda şut pozisyonu alan oyuncuya servis yapılması. Zira yardım Vesely veya Udoh’un adamından geliyorsa bu ikilinin topu alır almaz smaç yapacaklarının garantisi var. Rakip yüksek-alçak post civarında kümeleniyor ise uygun şut fırsatları var demektir. Datome potaya gidişlerde ve servislerde önemli bir iş yapıyor ve sivriliyor. Şut istikrarını yakalaması durumunda Melih için de ön plana çıkmak imkansız olmayacaktır.
Bogdanovic ise potaya gidiyor daha çok. Önemli olan nokta şu ki çok daha kararlı gidiyor potaya. Ve rakip savunmacıların kafa karışıklığından iyi faydalanıyor. Ayrıca birden fazla opsiyonu tasarlayabileceğini de gösteriyor. Yani potaya giderken tek seçenek bitirmek değil. Kimi zaman yaptığı hatalar veya yanlış tercihler 2014-15 sezonuna göre çok daha riskli işlerin altına girmesinden kaynaklanıyor ancak verdiği olumlu işaretler olumsuzlara oranla çok daha fazla ve sürdürülebilir. Ayrıca altına girdiği sorumluluk sistemin işlevselliği açısından hayati. Obradovic’in Bogdanovic’e karşı eskiye oranla çok daha ılımlı davranması da bu yüzdendir kanımca.
An itibariyle saha içinde fazlaca sırıtan ve henüz Fenerbahçe’ye ait görünmeyen isimler ise Antic ve Kalinic. Antic’in yaşadığı en büyük sıkıntı boyalı alanda çok daha fazla bulunma isteği. Tek pivotla oynanılan bölümlerde bu anlaşılabilir bir istektir. Zira Antic’i saf bir şutör 4 numara almış olmak akla yatkın değil. Ancak iki uzunlu periyotlarda çok daha bilinçli olması beklenebilir. Bu beklentinin sezon içerisinde karşılanması da mümkündür. Asıl soru işareti Kalinic’te. Her şeyden önce savunmada adam/alan paylaşımlarında büyük sıkıntılar yaşıyor ki büyük bir sürprizdir bu ama atlatılacaktır. Hücumda ise durum ciddi. Çok iyi yapabildiği hemen hiçbir şey olmadığı gibi, tempo düştüğü anda iyi yapabildiği bir şey de kalmıyor. Ne keskin bir şutör, ne iyi bir delici ne iyi bir pasör vs… Dolayısıyla hücumda Kalinic’e uygun şartlar hazırlamak zor oluyor. Bundandır ki Kalinic’i denklemin dışına sıklıkla itebiliyor Obradovic.
Maça dönüp Real Madrid tarafına bakalım ve şöyle devam edelim. Fenerbahçe, Real Madrid’in arzuladığı, adeta oynamak için yanıp tutuştuğu geçiş hücumları için uygun zeminin oluşmasına engel olunca yarı saha hücumlarını alışılmışın dışında çok daha yüksek oranla kullandı Real Madrid. Ancak yarı saha hücumunu etkin oynayabilmek için Llull-Rodriguez-Reyes üçlüsünden verim almak şart. En başta Reyes’in iç dış bağlantısını kurması gerek. Zira Real Madrid, oyuncuları koşturabildiği gibi topu da yüksek süratle koşturup rakibi yıldırabilen bir takım. Final four’da Fenerbahçe’yi yenerken topu yüksek süratte dolaştırarak Fenerbahçe’nin savunma düzenini paramparça etmişti örneğin. Bu şartların hiçbiri oluşmadı. Reyes’in verimsiz gününde Rodriguez ve Llull’ün de oyuna ağırlık koymasını önemli ölçüde engellemeyi başardı Fenerbahçe. Fark bu sayede açıldı. Öyle ki farkın kapanma yönünde seyrettiği bölümlerde hep bu üçlüden birinin kıpırdanmalarını gördük. Ancak sürekli olmadı bu. Ayrıca Fenerbahçe’nin Datome-Antic-Udoh’u birlike sahada tuttuğu, normal şartlarda Real Madrid’in saldıracağı bir rotasyonda dahi Laso takımı kısaltmadı. Bu taktiksel bir hata olarak nitelendirilebilir ancak Fenerbahçe’nin oyun planı karşısında yaşanan kafa karışıklığının da göstergesi sayılabilir.
Öte yandan savunmada yaşanan adam değişimlerinin ardından ortaya çıkan ters eşleşmeleri uzunlar üzerinden kullandığı gibi kısaları da gerekli gördüğü anlarda kullanmayı denedi Fenerbahçe. Nocioni uzunlar karşısında kısa kalırken kısalar karşısında yavaş kaldı ve var olamadı. Maciulis eşleşmesinde ise Bogdanovic tereddüt etmeden yüklendi potaya. Tüm bunlar Real Madrid’e karşı alınan tedbirlerin uygulamasıdır. Kararlı olunması ise son derece kıymetlidir.
Sezon ilerledikçe yeni planda var olabilenler ile olamayanlar elekten geçecektir mutlaka. Hiçbir planın garantisi olmadığı gibi bu planın da yoktur. Tehlikesi ise başta Vesely olmak üzere, kötü gidiş halinde oyuncu grubundan itiraz seslerinin yükselme olasılığıdır. Ancak an itibariyle gidişat fena görünmüyor. Farklı ve kafa karıştırıcı daha çok.
- İçerikte kullanılan görseller THY Euroleague organizasyonunun resmi web adresi üzerinden temin edilmiştir.