Ray Allen’ın 2013 NBA Finalleri’nin altıncı maçında attığı inanılmaz üçlük, lig tarihinin en iyi şutlarından biriydi. Ancak şu var ki Ray’in şutu kullandığı yer -üçlük çizgisinin saha kenarı çizgisine paralel olduğu yer- genellikle “parkedeki en akıllıca şut tercihi”olarak kabul edilir.
Doğrusu, o yer aslında parkede atılabilecek en aptalca şuta ev sahipliği yapıyor olabilir. Köşe üçlükler, bugün NBA’de hemen hemen her yarı saha top hakimiyetini etkileyen 1961 tarihli, görünüşte küçük bir karardan kaynaklanan bir analitik boşluğu temel alır.
Bugünlerde maçları izlediğinizde hemen hemen tüm takımların hücum satranç tahtalarının uzak köşelerine en az bir, sık sık iki oyuncu yerleştirdiklerini göreceksiniz. Köşelerdeki kaleler, SprawlBall çağının imzalarındandır. Bu istasyonlardaki oyuncular, genellikle gelmeyen şut fırsatlarını beklerler sadece. Hücum oyuncularının %20’si ile %40’ı arasındaki bir grup, tıpkı beyzbol ligi Little League’deki sağ saha oyuncuları gibi, çoğu zaman sadece otları yolmakla yetinir. Ancak oyuna nadiren etki eden 10 yaşındaki dış saha oyuncularının aksine bu kaleler, bekledikleri fırsatları yakalayamasalar da savunmaları dışarı açıp savunmacıları yardım savunmasına gitmekten alıkoyarak, hücum pozisyonlarını etkiler. Böylece savunmaların dümdüz kalmasına neden olur ve tüm bunları sadece bir köşede durarak yaparlar.
Köşelerde istasyon yapan kaleler, NBA’deki birçok hücum pozisyonunu etkili biçimde üçe üç oyuna dönüştürüyor. Köşedeki oyuncular ve onların savunmacıları etkisiz elemana dönüşüyorlar; tabii kalelerden birinin savunmacısı perdeden sonra kat eden oyuncunun üstüne yardım savunması götürmeye cüret etmediği müddetçe. Bu durumda içeri kat yapıldıktan sonra verilen pasla muhtemel köşe üçlüğü gerçekleşir.
Ama bunun ilginç bir yanı var mı? Köşelerde istasyon yapan iki uzman şutöre bu kadar yüksek değer biçmek lig adına iyi midir? Belki de, kim bilir. Ama kesin olan bir şey var ki o da, satranç tahtasında en ucuz sayılar smaçların ve turnikelerin ardından köşelerdeki kalelerden elde edilir. İstatistikler, ligin, bu şutları peynir ekmek gibi sokabilecek oyuncularla tıka basa dolduğu ve takımların bu oyunculardan parkede her seferinde bir yerde istasyon yapmalarını istememelerinin kaçıklık olacağı konusunda şüpheye yer bırakmıyor. Dahası, bu şutları atmak, NBA’de topsuz oyun oynayabilen hemen hemen her oyuncu için bir önkoşul oldu. İyi de NBA arenalarına bu adamların köşelerde dikilmelerini izlemeye giden kimse var mı?
Oyuna daha fazla hareketlilik getirmenin ve ikilik atışların yapıldığı alana nefes üflemenin basit bir yolu, çizgiye yakın aylakların işlerini biraz daha zorlaştırmaktan geçiyor. Üçlük çizgisini orantılı bir yay biçiminde 7,23 metreye sabitleyerek, çizgi üçlüklerini tamamen ortadan kaldırmasak da adeta bir boşluğa dönüşmüş köşe üçlüklerinden kurtulabiliriz.
Bir boşluğa dönüşmüş köşe üçlükleri, köşeden şut denemelerinin büyük çoğunluğunu oluşturduğu gibi ligin en sevdiği üçlük seçimi olarak da ortaya çıkıyor.
Peki bir boşluğa dönüşmüş köşe üçlüklerini ortadan kaldırsak ne olur?
- Köşelere gidip oralarda üçlük atmayı bekleyen şutörlerin yaşam alanlarını kurutarak, onların hayatlarını zorlaştırır ve şutlarının menzilini artırırız. Bu, kulağa hiç hoş gelmiyor. Bunun sonucu oyuncuları aylaklıktan caydırmak olur. 7,23 metreye orantılı sabitlenen yay şu haliyle parkelere kolaylıkla sığdırılabilir ancak bu, köşelere gidip oralarda üçlük atmayı beklemeye izin vermez. Kocaman ayaklı koca dostlarımızın rahatça üçlük atabilmeleri için yay boyunca yukarı ve aşağı hareket etmeleri gerekir. Köşe üçlükleri atabilmek için daha fazla dengeye, yeteneğe ve daha iyi hücum zamanlamasına ihtiyaç duyarlar. Bu basit değişiklik oyunu daha heyecanlı kılabilir ve NBA’deki şut ekonomisini daha adil hale getirebilir.
- Bu değişikliğin en can sıkıcı yan etkisi, oyuncuların çizgiye daha fazla basmaları olabilir. Bu da kimsenin hoşuna gitmeyecek, daha bıktırıcı incelemelere yol açar. Sahanın boyutunu 15,24 metreden mesela 16,45 metreye doğru genişletebiliriz ama bu da ligdeki tüm arena şeflerine feci kabuslar yaşatır ve onları, tüm arenanın oturma planını yeniden düzenlemeye mecbur bırakır.
- Köşelerden atılan üçlük verimliliğinde küçük bir düşüş olur.
Hücumdaki başka davranışlarda caymalar yaşanır, kalelerin yerini daha fazla fil ve at alabilir. Perimetre mücadelesinden, ağır tahrip bırakan içeri katlardan, sırtı dönük oyunlardan ve hızlı hücumlardan nasıl muhteşem bir harman elde edebiliriz? Bu zor bir soru olsa da petimetredeki aylaklığı azaltmanın yollarından biri, ligin boyalı alan oyuncularına uyguladığı kuralları köşe oyuncularına da aynen uygulamaktır. Örneğin, köşedeki üçlük alanlarına üç saniye kuralı getirsek ne olur? Böylece perimetrede hareketliliği teşvik ederken oyuncuları bir köşede dikilmekten caydırabiliriz.