Sonuna kadar götürebilmeyi umduğum bir serinin ilk yazısı olacak bu. Eğer bu ülkede basketbolun tarihiyle biraz ilgiliyseniz, efsaneler, hikâyeler, eski takımlar ve basketbolcular merakınızı cezbediyorsa ve internete bu açlığınızı doyurmak için daldıysanız şunu farketmiş olmalısınız: Bu bilgilerin düzenli olarak derlendiği referans kaynağı olabilecek hiçbir ortam bulunmamakta. Federasyonun sitesinden başlayıp sonrasında Wikipedia’dan bir kısmını, tblstat.net’ten başka bir noktayı (fırsat bulmuşken tekrar o sitede emeği geçen herkese tebrikler, övgülere başlarsam bu yazının sonu gelmeyebilir), ekşisözlük girilerinden bambaşka bir anektodu derken kendinizi zaman zaman tutarsız ve dağınık bilgilerle boğuşurken bulursunuz. Bu serinin amacı internetin dört bir yanına dağılmış bu bilgi kırıntılarını biraz olsun toparlamak ve –hatta bu yazıyı okuyan sizin de katkılarınızla– bir referans oluşturabilmek, en olmadı Türkiye’de basketbol hakkında daha fazlasını hep beraber öğrenmek. Haydi başlayalım o zaman.
İlk Deplasmanlı Erkekler Basketbol Birinci Ligi Sezonu: 1966/67
1923 yılından itibaren il düzeyinde turnuvalar ve bu turnuvalarda başarılı olan takımların katılımlarıyla Türkiye Basketbol Şampiyonaları düzenlenmesine rağmen ilk deplasmanlı basketbol liginin kurulması 1966 senesini buldu. Basketbol Federasyonu tarafından 12 takımla kurulan ligde İstanbul’dan 6, Ankara’dan 4 ve İzmir’den 2 takım yer almaktaydı. İlk sezon küme düşme uygulanmadı ve 1967-68 sezonunda aşağıdaki 12 takıma Ankara, İzmir ve İstanbul şampiyonalarından gelen takımlar katıldı (Jandarmagücü, Altay ve Beşiktaş).
İstanbul: Galatasaray, İTÜ, Fenerbahçe, PTT İstanbul, Kurtuluş, Kadıköyspor
Ankara: Muhafızgücü, Kolej, Suspor, Şekerspor
İzmir: Altınordu, Karşıyaka
Lig, galibiyete üç, beraberliğe iki ve mağlubiyete bir puan sistemiyle oynandı (evet, berabere biten maçlarda uzatma periyodu oynanmıyordu). 1 Ocak 1967 tarihinde başlayan lig, Nisan ayının son haftası ile sona erdi.
Özellikle bu küpür çok dikkatimi çekti. Gazete sütunlarından yerden yere vurulan bir Fenerbahçe ve tarafgirane hakem.
Unutulmuş Bir Tarih: Kurtuluş Spor Kulübü (Tatavla Heraklis)
İlk Deplasmanlı Basketbol Ligi’nde oynayan takımlardan biri için ayrı bir parantez açmak istiyorum. Zira ülke sporu için çok önemli ve özel bir yeri olmasına rağmen pek bilinmeyen bir kulüp Kurtuluş Spor Kulübü. 1896 yılında kurulmasıyla Türkiye’nin aktif en eski spor kulübü unvanını elinde bulunduran Kurtuluş SK’nın kuruluş adı Iraklis Jimnastik Kulübü idi (Tatavla Heraklis olarak da geçmekte). Özellikle atletizm ve basketbol dallarında etkin olan kulübün tarihindeki en büyük başarısı 1906 Atina Ara Olimpiyatları olsa gerek. Osmanlı İmparatorluğu adına oyunlara katılan Alibrantis kardeşler biri 10 metre ip tırmanma, diğeri ise pentatlon olmak üzere iki altın madalya kazanmış, kulübü spor tarihine altın harflerle yazdırmıştır. Basketbolda ise kulübün gelmiş geçmiş en önemli figürü Yakovos Bilek’tir. Milli takım forması giymiş, kulüpte antrenörlük ve uluslararası düzeyde hakemlik yapmış olan Bilek sonrasında Federal Almanya’ya gitmiş ve bu ülkede basketbolun gelişmesinde çok önemli bir rol oynamıştır. 1962-68 yılları arasında Federal Almanya Milli Takımı’nın da koçluğunu yapmış olan Yakovos Bilek ülkemizde daha çok 6-7 Eylül Olayları’ndan bir yıl sonra, dönemin Başbakanı Adnan Menderes’e yazdığı mektup ile tanınıyor (okumak için aşağıdaki resmin üzerine tıklayın). Eğer kendisinin adını bugün ilk kez duyduysanız sebebini ona bu mektubu yazdıran şartlarda arayabilirsiniz.
Avrupa’da Galatasaray
Aynı sezon ülkemizi Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası’nda temsil eden Galatasaray güçlü Macar rakibi Honved karşısında varlık gösteremedi. İlk maçı deplasmanda 94-55 kaybeden sarı kırmızılılar İstanbul’daki rövanşta daha iyi bir oyun ortaya koymasına rağmen 65-73 yenildi ve kupaya ilk turda veda etti.
İlk ve Son Kez: Altınordu
Play-off uygulaması olmayan sezonun sonunda özellikle 2.15’lik dev pivotu Hüseyin Alp’in katkılarıyla Altınordu ipi birinci olarak göğüslemeyi başardı. Daha sonra kupa galibi Fenerbahçe’yi de yenecek olan Altınordu bu galibiyet ile Türkiye Şampiyonu unvanını da kazanıyordu. Fenerbahçe ile oynanacak olan bu iki ayaklı finalden önce Fenerbahçe’nin en etkili isimlerinden Erdal Poyrazoğlu’nun askere gitmesi Altınordu’nun beklediğinden daha rahat maçlar çıkarmasını sağlamış olabilir. Bu başarı, İzmir takımlarının Türkiye genelinde kazandığı ilk şampiyonluk olmasıyla birlikte aynı zamanda Altınordu tarihinin de tek şampiyonluğu olma özelliğini koruyor.
Kupanın Sahibi Fenerbahçe
Kupada ise yarı finalde Altınordu’yu elemeyi başaran Fenerbahçe finali Ankara takımı Muhafızgücü ile oynadı. İstanbul’daki maçı 84-67 alan Fenerbahçe, Ankara’da 76-65 kaybetmesine rağmen kupanın sahibi oldu.
—
Okan Yılmaz
@afkaramazov
—
Kaynakça:
http://gazetearsivi.milliyet.com.tr
http://www.tatavla.org/kurtulus-spor-kulubu-54.html
http://de.wikipedia.org/wiki/Yakovos_Bilek
http://tr.wikipedia.org/wiki/1966-67_T%C3%BCrkiye_Basketbol_Ligi
http://tr.wikipedia.org/wiki/Fenerbah%C3%A7e_Erkek_Basketbol_Tak%C4%B1m%C4%B1_1966-67_sezonu