Bu yazı aslında playofflardan önce yazıldı. Ancak malumunuz geçen 2-3 haftada pek basketbol konuşmak ve yazmak içimden gelmedi. O yüzden biraz gecikmeli buluştu sizinle. Ayrıca belirteyim, yazıdaki istatistiklerin hepsi normal sezonu kapsıyor.
–
*TYOBL: Türkiye Yabancı Oyuncular Basketbol Ligi
Yazının başlığı belki biraz yanıltıcı olabilir. Yabancı sınırlamasını yeren, ligimizi yabancılar ele geçirdi, #basketbolsuzluk hashtagi bu sene yaşanan en umut verici olaydı gibi saçmalıklar yazmayacağım. Bu konudaki görüşümü yazının sonunda belirtmeyi düşünüyorum ama önce gelin sayılara ve bu sayılara bakmaya nasıl karar verdiğime beraber bakalım.
Öncelikle çocukluktan gelen bir alışkanlığımdan bahsetmem lazım. Ne zaman bir basketbol dergisini ya da gazetesini (bu gazete Fanatik Basket oluyordu tabi) elime alsam o hafta sonundaki sayı, ribaund ve asist krallığına bakarım. Bu istatistiklerin ligin en iyi oyuncusunu vermediğini bilmeme rağmen o tabloda hep bir prestij olduğunu düşünürüm. Ki eskiden ulaşabildiğimiz istatistik sınırlı olduğundan üzerine muhabbet edilebilecek -/+, verimlilik puanı, hücum ve savunma ortalama reytingleri gibi kalemler yoktu. Uzun lafın kısası benim için hala önemli bu sayı/ribaund/asist krallıkları. Günümüzde dergi ve gazeteler olmasa da her basketbol sitesinde bu listeyi ararım.
TBL’nin ana sayfasına girdiğinizde sayı, asist, ribaund ve blok kategorilerinde ilk üçleri görüyorsunuz. Bu listelerin üzerine tıkladığınızda ise maç başı ve toplamda ilk 20’yi görebiliyorsunuz. İşte ben sayı kategorisinde bu listeye tıkladım ve bir şey hemen dikkatimi çekti. Ne maç başı ne de toplam sayı listesinin ilk yirmisinde bir tane bile yerli oyuncu yoktu. Hani ilaç olsun diye bir tane bile yoktu (Ali Karadeniz’i saymazsanız. Ben saymama hakkımı kullanıyorum). Tabi ki takımların skor yükünü genelde yabancı oyuncu transferleri çekiyor, zaten transfer de bunun için yapılıyor. Ama yine de bu kadar ekstrem bir tablo beklemiyordum. İlginç de geldiğinden bu sayıları derli toplu bir hale getirip size sunayım istedim. Hem bu sayılar üzerinden kağıt üzerinde 3+2 olan yabancı kuralının bu onur listesine nasıl yansıdığını daha somutlaştırabilirim diye düşündüm.
İlk 20 listelerine baktığımızda yerli/yabancı dağılımı aşağıdaki gibi oluşuyor. Bu noktada söylemeliyim ki devşirme oyuncuları biraz keyfi tanımladım. Mesela Ali Karadeniz ve Ersin Dağlı gibi yerli statüsünde oynayan oyuncular yabancı sayılırken, milli takımda oynadığı için Emir Preldzic’i yerli sayıyorum. Sonucu etkileyen bir varsayım olmasa da belirteyim istedim.
Biraz tabloyu açıklayayim. Değişik kategorilerdeki 20 kişilik listelerin yerli/yabancı dağılımlarını görüyorsunuz. Parkede 3 yabancı 2 yerli olduğunu düşünerek çok düz bir mantıkla bu listelerin de %40’lık yerli içermesi varsayımı yürüttüm. %40 ve üzeri temsili yeşil renk ile gösterdim. Tablonun Karşıyaka formasına dönüşmemesi için sadece sıfır temsili ve toplam oranlardaki %5’i kırmızı ile gösterdim. Kategoriler ve senelerde seçimimi TBL’nin ana sitesi etkiledi. Orada ne varsa onu kullandım, ayrıca bir araştırmam olmadı. Top kaybı kategorisini dolaylı olarak topa sahip olmayı gösterdiği için çıkarmadım. Ayrıca yabancı kuralı ile ilgili yaptığım varsayım yerli oyuncuların lehine olduğundan onu da değiştirmedim, tüm seneler için parkede 3 yabancı temsilini esas aldım. Ayrıca listede 1. olmak ile 20. olmak arasında da bir fark yok.
Tüm bunların eşliğinde tabloyu incelediğimizde özellikle sayı kategorisinde yabancı oyuncuların ezici üstünlüğüyle karşılaşıyoruz. Geçen 7 sezon boyunca yerliler sadece %5 temsil edilmekle beraber 3 sezonda listenin tümünü yabancılara kaptırmışlar. Genel ortalamalara baktığımızda listelerde yerli oranının %20 civarı olduğunu görüyoruz. Bunu parkede aktif olarak topla oynayan ve istatistik kağıdı dolduran sadece bir yerli oyuncu var diye de yorumlayabiliriz. Sadece asist kategorisi yerlilerin gerçek temsilini yansıtıyor. Sonuçta skor yükü yabancılarda olduğundan onlara pası veren oyuncular da yerliler oluyor.
Yabancı oyuncuların istatistik kağıdındaki temsili için takım bazında analiz yapılması gerektiğini düşünüyorum ama bu çabuk analiz de bazı sonuçlar çıkarmamıza izin veriyor. Parke üzerinde %40-60’lık bir yabancı oyuncu temsili olsa da bu oyuna yansıdığında %20-80 civarına çıkıyor. Yani takımlar mecazi olarak 1 yerli 4 yabancı ile oynuyorlar. Bu durum pratikteki yabancı sınırlamasının gereksizliğine de dikkat çekiyor. Kulüpler, istatistik kağıdını doldurmayan yerlileri çoğu zaman fahiş fiyatlarla renklerine bağlıyor, onlara yan roller verirken genelde geçici transferlerin üzerine takım kuruyorlar. Hal böyle olunca yabancı sınırlaması bu “yerli rol oyuncuları” kulübünü çoğaltmaktan başka bir işe yaramıyor. Ligi götüren ise başlıkta dikkatinizi çekmeye çalıştığım üzere yabancı oyuncular oluyor.
Vakit bulunca tüm takım istatistiklerini kullanarak yabancı temsili konusunda daha anlamlı bir analiz yapacağım. Bunu sadece bir giriş olarak düşünebilirsiniz.
Okan Yılmaz
Foto: olinedirnebasket.com